یاشار غریبی
۱) وضعیت جهانی بازار حبوبات
بازار جهانی حبوبات در فصل جاری در شرایطی از عرضه فراوان و ضعف تقاضای صادراتی به سر می‌برد. کانادا، استرالیا و روسیه با برداشت‌های بالا و موجودی‌های سنگین وارد فصل ۲۰۲۶ شده‌اند، در حالی که سیاست‌های تجاری هند و چین مسیر صادرات را دشوار کرده است. نبودِ بازار آتی برای حبوبات و وابستگی بالای تجارت به تصمیمات سیاسی، موجب افزایش نوسانات و ابهام در قیمت‌گذاری شده است. در این میان، ترکیه به عنوان محور تجاری جدید نقش فزاینده‌ای در بازصادرات عدس، نخود و سایر حبوبات به خاورمیانه و اروپا یافته است. به طور کلی، بازار جهانی حبوبات از منظر بنیادی همچنان در وضعیت متعادل رو به مازاد قرار دارد و چشم‌انداز کوتاه‌مدت، ثبات نسبی با تمایل نزولی قیمت‌ها را نشان می‌دهد.
۲) وضعیت تولید در کشورهای مبدأ واردات ایران
در کانادا، تولید عدس به حدود ۲.۹۷ میلیون تن و نخود به ۳۳۱ هزار تن رسیده که بالاترین سطح چند سال اخیر است. با وجود رشد ۴۰٪ در تولید نخود نسبت به سال گذشته، کیفیت محصول به‌ویژه در استان ساسکاچوان ضعیف‌تر گزارش شده و بخش زیادی از آن در درجات پایین‌تر قرار گرفته است. در استرالیا، برداشت نخود در شمال کوئینزلند تقریباً کامل و قیمت تحویل زمین های کشاورزی به حدود ۵۸۰ /٥۶٠ دلار در هر تن رسیده است؛ با این حال بارش‌های نامنظم و آسیب تگرگ در نیوساوت‌ولز و دارلینگ داونز سبب کاهش عملکرد در جنوب کشور شده است. روسیه نیز با رشد پیوسته سطح زیرکشت، در حال تبدیل شدن به رقیب جدی کانادا در بازارهای آسیایی است. در هند، با وجود کاهش تولید چنا (نخود هندی) از ۱۳.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ به حدود ۱۱ میلیون تن در ۲۰۲۴–۲۵، واردات از استرالیا (۱.۴ تا ۱.۵ میلیون تن) و استفاده از نخودفرنگی زرد به عنوان جایگزین، باعث حفظ تعادل بازار داخلی شده است.
۳) رخدادها و تحولات تجاری مهم
دو تحول کلیدی طی هفته اخیر بر بازار اثر گذاشته است. نخست، تصمیم دولت هند برای اعمال تعرفه ۳۰٪ بر واردات نخودفرنگی زرد کانادایی از اول نوامبر ۲۰۲۵ که پس از ماه‌ها واردات بدون عوارض اعلام شد. این تصمیم در حالی اتخاذ شد که پیش از آن واردات نخودفرنگی به ۲.۱۶ میلیون تن رسیده بود. دوم، انتشار مناقصه جدید شرکت تامین کالای اساسی ایالت تامیل‌نادو برای خرید ۶۰ هزار تن عدس کانادایی جهت تحویل در ژانویه تا مارس ۲۰۲۶ که نشانه‌ای از تداوم نیاز بازار هند به عدس وارداتی است. در سطح بازار داخلی هند نیز گزارش روزنامه Dainik Bhaskar از کاهش ۰.۶ تا ۲۹٪ قیمت حبوبات نسبت به سال گذشته حکایت دارد؛ عاملی که می‌تواند شاخص خرده‌فروشی را تا ۱٪ کاهش دهد.
۴) تحلیل و چشم‌انداز قیمتی
به نظر می رسد در بازار عدس، قیمت‌ها در محدوده‌ی پایدار قرار دارند: عدس قرمز حدود ۲۳ سنت و عدس سبز درشت بین ۲۷ تا ۲۸ سنت به ازای هر پوند تحویل زمین های کشاورزی کانادا معامله می‌شود. حجم معاملات پایین و تمرکز صادرکنندگان بر تعهدات کوتاه‌مدت باعث شده تقاضای جدید شکل نگیرد. انتظار می‌رود در صورت ثبات تعرفه‌ها در هند، بازار در همین سطوح باقی بماند. در بازار نخود رسمی، با وجود افزایش عرضه، نرخ پایه برای نخود درجه ۲ در کانادا حدود ۰.۳۱ تا ۰.۳۲ دلار و برای درجه ۳ حدود ۰.۲۵ دلار به ازای هر پوند تحویل زمین های کشاورزی است؛ کیفیت پایین بخشی از محصول و هزینه پاک‌سازی و تفکیک رنگ، عامل فشار بر قیمت است. در مورد نخودفرنگی ، بازار همچنان سنگین است؛ صادرات کانادا طی سه‌ماهه اخیر ۱۸٪ کاهش یافته و قیمت فوب برای نخود زرد حدود ۷ دلار، نخود سبز ۱۰ دلار در هر بوشل باقی مانده است.
با توجه به افزایش عرضه، نبود تقاضای تازه از چین و هند، و ثبات نرخ ارزهای مبادلاتی، چشم‌انداز قیمتی فصل زمستان ۲۰۲۵ رو به ثبات تا نزول محدود ارزیابی می‌شود. تنها در صورت تغییر ناگهانی در سیاست‌های وارداتی هند یا وقوع خسارت اقلیمی در کانادا یا استرالیا می‌توان انتظار اصلاح صعودی کوتاه‌مدت داشت.
نظر شما