زمانبندی در سمپاشی، تنها یک مسألهٔ فرعی نیست؛ کلید مؤثربخشیدنِ مدیریت آفات و حفظ سلامت باغ است. آفات چرخهٔ زندگی مشخصی دارند — تخم، لارـو، شفیره و بالغ — و هر مرحله حساسیت متفاوتی به روشها و سموم دارد. هدفگیری مرحلهٔ آسیبپذیر (مثلاً لاروی یا دورهٔ تخمگذاری) باعث افزایش اثربخشی درمان، کاهش دفعات سمپاشی و جلوگیری از توسعهٔ مقاومت در جمعیت آفت میشود.
از سوی دیگر، گیاهان در طول عمر خود دورههای حساسی دارند: جوانهزنی، رشد رویشی، گلدهی و تشکیل میوه. سمپاشی در زمانهای نادرست میتواند نه تنها مفید نباشد بلکه موجب برداشت کمتر، ضعیف شدن شاخهها یا سوختگی برگها شود. بهعنوان مثال، بسیاری از قارچکشها و روغنهای زمستانه اثربخشی بالاتری دارند اگر قبل از تورم جوانهها اجرا شوند.
حفاظت از گردهافشانها (مثل زنبورها) نیز جزو اولویتهاست: سمپاشی در زمان گلدهی یا در ساعات اوج فعالیت زنبوران میتواند جمعیت آنها را بهشدت کاهش دهد و تولید محصول را تهدید کند. با رعایت زمانبندی مناسب، انتخاب سم و ساعات کمخطر (صبح زود یا غروب) و ادغام روشهای غیرشیمیایی (IPM)، میتوان هم آفت را کنترل کرد و هم از محیطزیست و گردهافشانها حفاظت نمود.
بهترین فصل سم پاشی درختان
بهترین فصل سمپاشی درختان معمولاً اواخر زمستان تا اوایل بهار (معمولاً از اواخر بهمن تا اوایل اردیبهشت) است. در این بازه، جوانهها هنوز باز نشدهاند و بسیاری از آفات و تخمهای زمستانگذر روی شاخه و پوست درخت قرار دارند؛ سمپاشی در این مرحله دسترسی به مخازن آفت را آسانتر و اثربخشی درمان را بالا میبرد، در نتیجه نیاز به تکرار سمپاشی در فصل رشد کاهش مییابد. و میتوان در این فصل شخم زدن زمین را هم انجام داد.
چرا این فصل کاربردیتر است: پوشش برگ کم باعث نفوذ و پوشش بهتر محلول میشود و چون هنوز گلدهی شروع نشده، خطر آسیب به گردهافشانها (مثل زنبورها) کمتر است؛ علاوه بر این، شرایط آبوهوایی معتدل زمستانی از تبخیر سریع و سوختگی بافت جلوگیری میکند. با این حال، برخی آفات خاص نیاز به سمپاشی تابستانی هدفمند دارند و همیشه باید برچسب سم را رعایت کرده و در صورت نیاز با کارشناسان محلی مشورت کنید.

| فصل | هدف/زمان | نوع سم / نمونه (دستهبندی) | ویژگیها | نحوهٔ عملکرد | نکات عملی و ایمنی | مناسب برای (نمونه گونهها) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| اواخر زمستان (قبل از تورم جوانه) | پاکسازی منابع زمستانه آفات و کاهش بار عفونی (بهمن–اسفند) | روغن ولک (dormant oils)، قارچکشهای حفاظتی (مثلاً ترکیبات مسی) | پوشش خوب شاخه/پوست، کمترین خطر برای گردهافشانها، مؤثر روی تخم/کنه/آفات فلسدار | خفهسازی و حلکنندهٔ روکشی آفات؛ قارچکشهای حفاظتی مانع جوانهزنی اسپور | طبق برچسب؛ در دمای یخبندان و قبل/بعد از باران سم نزنید؛ از روغن در شرایط خیلی سرد یا خیلی گرم پرهیز کنید؛ حفاظت شخصی PPE | سیب، گلابی، هلو، مرکبات، گردو |
| اوایل تا اواسط بهار (تورم جوانه تا قبل از گل) | کنترل اولیه آفات و پیشگیری از بیماریهای قارچی در فاز حساس نبات | قارچکشهای حفاظتی (مس)، برخی حشرهکشهای انتخابی (تماسی یا سیستمیک) | حفاظتی؛ جلوگیری از ابتلا پیش از گسترش آلودگی؛ کاهش نیاز به تکرار در فصل رشد | جلوگیری از استقرار بیماری/آفت؛ نفوذ در بافت جوانه یا جلوگیری از توسعه لاروها | از سموم مخرب گردهافشان پرهیز کنید؛ فاصله تا گلدهی و دستورالعمل PHI را رعایت کنید؛ نظارت مداوم | درختان میوه هستهدار و هستهبند؛ در تمام باغها اهمیت دارد |
| دوره گلدهی | تا حد امکان اجتناب — حفاظت از گردهافشانها | در صورت ضرورت: روشهای بیولوژیک یا سموم کمخطر برای زنبورها؛ ترجیحاً عدم سمپاشی | بالاترین حساسیت برای زنبورها و گردهافشانها؛ ریسک بالای آسیب زیستی و افت محصول | در صورت لزوم فقط در ساعات کمفعالیت زنبورها (شب/پیش از طلوع) با محصولات کمخطر | اجتناب کامل اگر ممکن است؛ اگر ضروری است از محصولات دارای برچسب ایمنی برای گردهافشان استفاده کنید و زمان را به صبح زود/غروب منتقل کنید | همهٔ گونهها در دورهٔ گلدهی حساساند |
| اواخر بهار تا اوایل تابستان | کنترل حشرات فعال (لاروها، شتهها، مگس میوه) و جلوگیری از گسترش آفات | حشرهکشهای هدفمند (تماسی یا سیستمیک)، فرمولههای جاذب/طعمه (برای مگس میوه)، حشرهکشهای بیولوژیک | نیاز به هدفگیری بر مبنای آفت؛ برخی سموم سریعالاثر اما میتوانند به گردهافشان آسیب بزنند | تماسی: تماس مستقیم؛ سیستمیک: جذب و خوردن توسط آفت؛ طعمهها جذب و کشنده | به دما و ساعات روز توجه کنید (پرهیز از گرمای شدید)؛ فاصله تا برداشت را جدی بگیرید؛ IPM را دخیل کنید | درختان میوه که آفات مکنده یا مگس میوه دارند (سیب، زردآلو، آلو، مرکبات) |
| تابستان (در صورت نیاز) | مقابله با شیوعهای فصلی: کنهها، مگس میوه، آفات ثانویه | آکاریسایدها برای کنهها، طعمهها و تلهها برای مگس میوه، حشرهکشهای سریعالاثر در مواقع ضروری | هدفمند و مبتنی بر رصد؛ استفاده مکرر ریسک مقاومت و آسیب محیطی دارد | اغلب تماسی یا سیستمیک؛ کنترل جمعیت و کاهش خسارت لحظهای | استفاده تنها در صورت آستانه اقتصادی (scouting)؛ محافظت از آب و جلوگیری از سمپاشی در دمای بالا | مناطق گرم و باغهایی با شیوع مگس/کنه |
| پاییز (پس از ریزش برگها) | کاهش منابع زمستانگذر آفات و پاکسازی عفونتها (بعد از ریزش برگ) | قارچکشهای پاییزی، برخی حشرهکشها برای منابع زمستانه، سمپاشی تنه/شکافها | کمک به کاهش فشار آفات فصل بعد؛ مناسب برای مدیریت ذخیرهٔ آلودگی | کاهش اینوکیولوم قارچی و حذف جمعیت زمستانه آفات روی شاخه و پوست | بعد از ریزش برگ و در هوای مناسب انجام دهید؛ جمعآوری و دفع پسماند (برگها/شاخهها) الزامی است | سیب، گردو، هلو، درختان دارای آلودگی پسزمستانی |
بهترین زمان روز و شرایط آبوهوایی برای سم پاشی
بهترین زمان: صبح زود (بعد از خشک شدن شبنم) یا اواخر بعدازظهر.
شرایط آب و هوایی ایدهآل:
- باد: آرام و ملایم (کمتر از ۱۰ کیلومتر در ساعت). در باد شدید هرگز سمپاشی نکنید.
- دما: معتدل و خنک (بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد). دمای بالا باعث تبخیر سم و سوختگی گیاه میشود.
- باران: حداقل تا ۲۴ ساعت بعد از سمپاشی، بارندگی پیشبینی نشده باشد.
- رطوبت: هوا خیلی خشک یا شرجی نباشد. روی برگهای خیس از شبنم سمپاشی نکنید.
- آفتاب: از سمپاشی زیر نور مستقیم و شدید آفتاب ظهر پرهیز کنید.
- نکته کلیدی: اگر هوا کاملاً ساکن است و دود یا مه نزدیک زمین باقی میماند (شرایط وارونگی)، سمپاشی نکنید؛ زیرا سم در هوا معلق مانده و به هدف نمیرسد.
چه سمهایی در چه فصلهایی استفاده شوند؟
روغن ولک
- فصل اصلی استفاده: اواخر زمستان تا اوایل بهار (قبل از باز شدن جوانهها).
- کاربرد اصلی: برای کنترل فیزیکی و خفهکردن تخم آفات و حشرات زمستانگذران مانند تخم کنهها، شتهها و شپشکهای سپردار استفاده میشود. این سمپاشی پایه، جمعیت آفات را برای فصل رشد به شدت کاهش میدهد.
- نکته کلیدی: زمانبندی در استفاده از روغن ولک حیاتی است. استفاده از آن پس از باز شدن جوانهها میتواند باعث گیاهسوزی شود.
قارچکشها
- فصل اصلی استفاده: تقریباً در تمام فصول، اما با اهداف متفاوت.
- اواخر زمستان و اوایل بهار: سمپاشی پیشگیرانه با ترکیبات مسی (مانند اکسی کلرور مس) برای از بین بردن اسپورهای قارچی زمستانگذران که عامل بیماریهایی مثل پیچیدگی برگ هلو و لکه غربالی هستند.
- بهار (فصل رشد): مهمترین زمان برای پیشگیری از بیماریهایی مانند سفیدک پودری (سطحی) و سفیدک دروغی (داخلی) روی شاخ و برگهای جوان.
- تابستان و پاییز: بیشتر برای کنترل و جلوگیری از گسترش بیماری در صورت مشاهده علائم و همچنین سمپاشی پس از برداشت برای کاهش عامل بیماریزا برای سال آینده.
حشرهکشها
- فصل اصلی استفاده: بهار و تابستان (همزمان با اوج فعالیت حشرات).
- اوایل بهار (بعد از ریزش گلبرگها): زمان کلیدی برای کنترل نسل اول آفاتی مانند کرم سیب و سایر لاروها.
- تابستان: اوج مبارزه با آفات مکنده (شتهها، کنهها) و میوهخوار (مگس میوه). در این فصل، رصد دقیق و سمپاشی هدفمند بر اساس چرخه زندگی آفت ضروری است.
- هشدار: هرگز در زمان اوج گلدهی درختان سمپاشی نکنید تا به زنبورها و سایر حشرات گردهافشان آسیب نرسد.
سموم سیستمیک
- فصل اصلی استفاده: بهار و تابستان (دوره رشد فعال گیاه).
- کاربرد اصلی: این سموم جذب گیاه شده و در شیره آن جریان مییابند. به همین دلیل برای کنترل آفات مکندهای که دسترسی به آنها سخت است (مانند شتهها، شپشکهای آردآلود، و برخی کنهها) بسیار مؤثرند.
- نکته بسیار مهم: سموم سیستمیک دارای دوره ماندگاری (دوره کارنس) طولانیتری هستند. حتماً برچسب سم را مطالعه کرده و فاصله زمانی لازم بین آخرین سمپاشی تا زمان برداشت محصول را رعایت کنید تا باقیمانده سم در میوه وجود نداشته باشد.

نحوه صحیح سمپاشی درختان
هدف اصلی، پوشش یکنواخت تمام قسمتهای درخت بدون هدررفت سم است.
- ایمنی در اولویت است: همیشه از تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) مانند لباس محافظ، ماسک فیلتردار، عینک و دستکش استفاده کنید.
- از بالا به پایین شروع کنید: سمپاشی را از بالاترین شاخههای درخت شروع کرده و به سمت پایین حرکت کنید. این کار باعث میشود سم روی قسمتهای پایینی نیز بنشیند و پوشش کامل شود.
- پوشش کامل را هدف بگیرید: مطمئن شوید تمام قسمتهای درخت، بهویژه پشت و روی برگها، سرشاخهها، شاخههای داخلی و تنه اصلی به محلول سم آغشته شوند. بسیاری از آفات در زیر برگها پنهان میشوند.
- به “نقطه شُره” برسید: سمپاشی را تا زمانی ادامه دهید که برگها کاملاً خیس شوند، اما از مرحلهای که قطرات سم شروع به چکیدن از برگها میکند (نقطه شُره)، فراتر نروید. چکه کردن سم به معنای هدررفت و آلودگی خاک است.
- فاصله و سرعت را ثابت نگه دارید: نازل سمپاش را با فاصله ثابت (معمولاً ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر) از شاخ و برگ نگه دارید و با سرعت یکنواخت حرکت کنید تا از تجمع سم در یک نقطه جلوگیری شود.
- جهت باد را در نظر بگیرید: همیشه پشت به باد سمپاشی کنید تا ذرات سم به سمت شما بازنگردد.
کالیبراسیون سمپاش (روش ساده و عملی)
کالیبراسیون یعنی اطمینان از اینکه مقدار دقیق و توصیهشده سم را در مساحت مشخص مصرف میکنید. این کار از مصرف کم (بیاثر) یا بیش از حد (خطرناک و هزینهبر) جلوگیری میکند.
یک روش سریع برای باغداران:
- آزمایش با آب خالی: سمپاش را با مقدار مشخصی آب تمیز پر کنید (مثلاً ۱۰ لیتر).
- سمپاشی یک درخت نمونه: یک درخت متوسط را طبق اصول صحیح که در بالا گفته شد، بهطور کامل سمپاشی کنید (تا رسیدن به نقطه شُره).
- اندازهگیری آب مصرفی: مقدار آب باقیمانده در سمپاش را اندازهگیری کنید.
- مثال: ۱۰ لیتر آب اولیه - ۷ لیتر آب باقیمانده = ۳ لیتر آب برای هر درخت مصرف شده است.
- محاسبه مقدار سم: حالا شما میدانید برای هر درخت به ۳ لیتر محلول نیاز دارید. اگر طبق دستورالعمل روی برچسب سم، باید ۲ سیسی از سم را در یک لیتر آب مخلوط کنید، محاسبه ساده است:
- مقدار سم برای هر درخت: ۳ لیتر × ۲ سیسی = ۶ سیسی سم
با این روش، شما میتوانید مقدار دقیق سم و آب مورد نیاز برای کل باغ خود را محاسبه کرده و از هدررفت و آسیبهای احتمالی جلوگیری کنید.
| نوع درخت | زمان/مرحله سمپاشی | آفت/بیماری هدف | نوع سم پیشنهادی (ماده مؤثره) | نکات کلیدی |
|---|---|---|---|---|
| سیب و گلابی | اواخر زمستان (تورم جوانه) | تخم کنهها، شپشکها، پسیل گلابی، بیماری آتشک | روغن ولک + قارچکش مسی (مانند اکسی کلرور مس) | سمپاشی پایه برای کاهش جمعیت آفات زمستانگذران. |
| بعد از ریزش ۷۰% گلبرگها | کرم سیب، لیسه سیب | حشرهکش نفوذی (مانند استامی پراید، فوزالن) | مهمترین سمپاشی برای کنترل نسل اول کرم سیب. | |
| اواسط خرداد | کنه قرمز، نسل دوم کرم سیب | کنهکش اختصاصی (مانند آبامکتین) + حشرهکش | با مشاهده اولین علائم طغیان کنه انجام شود. | |
| اواخر بهار و تابستان | بیماری سفیدک پودری (سطحی) | قارچکشهای گوگردی یا سیستمیک | در صورت مشاهده علائم و در هوای خنک انجام شود. | |
| هلو و شلیل | پاییز (بعد از ریزش برگها) | بیماری پیچیدگی برگ هلو | قارچکش مسی (ترکیب بردو یا اکسی کلرور مس) | حیاتیترین سمپاشی برای کنترل این بیماری در سال آینده است. |
| اوایل بهار (قبل از تورم جوانه) | پیچیدگی برگ هلو، شپشکها | روغن ولک + قارچکش مسی (اگر پاییز انجام نشده) | آخرین فرصت برای کنترل پیچیدگی برگ. | |
| بعد از تشکیل میوه | کرم آلو، شتهها، مگس میوه | حشرهکش سیستمیک یا تماسی | رعایت دقیق دوره کارنس سم قبل از برداشت ضروری است. | |
| گردو | اوایل بهار (باز شدن جوانهها) | بیماری آنتراکنوز و بلایت گردو | قارچکش مسی (ترکیب بردو) | برای حفاظت از سرشاخهها و برگهای جوان. |
| بعد از تشکیل میوه (فندقی شدن) | کرم گردو (کرم سیب) | حشرهکش نفوذی (بر اساس تلههای فرمونی) | زمانبندی بر اساس اوج پرواز پروانه آفت بسیار مهم است. | |
| تابستان | کنه، شته گردو | کنهکش و شتهکش اختصاصی | پشت و روی برگها کاملاً پوشش داده شود. | |
| انگور (مو) | ۲ تا ۳ برگی شدن جوانهها | بیماری سفیدک پودری (سطحی) | گوگرد میکرونیزه یا قارچکش سیستمیک | اقدام پیشگیرانه برای کنترل مهمترین بیماری انگور. |
| قبل از گلدهی | سفیدک پودری و سفیدک دروغین (داخلی) | قارچکش ترکیبی برای هر دو بیماری | برای حفاظت از خوشهها و جلوگیری از ریزش گل. | |
| بعد از تشکیل غوره | کرم خوشه خوار انگور، زنجرک | حشرهکش مناسب | در صورت نیاز و تکرار در نسلهای بعدی آفت. |
نکته مهم: این جدول یک راهنمای کلی است. همیشه قبل از مصرف هر سمی، برچسب آن را به دقت مطالعه کرده، از کارشناس گیاهپزشکی مشورت بگیرید و دوز مصرف و دوره کارنس را رعایت کنید.
نکات ایمنی و حفاظت از محیطزیست
سمپاشی یک مسئولیت جدی است. استفاده نادرست از سموم نه تنها برای سلامتی شما خطرناک است، بلکه میتواند به محیطزیست، حشرات مفید و منابع آبی آسیب جدی وارد کند.
نکات ایمنی برای فرد سمپاش
- برچسب سم، قانون شماست: قبل از هر کاری، برچسب روی ظرف سم را بهدقت بخوانید. دوز مصرف، هشدارهای ایمنی، و دوره کارنس (فاصله زمانی بین آخرین سمپاشی تا برداشت محصول) در آن ذکر شده است.
- از تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) استفاده کنید: هرگز بدون ماسک فیلتردار مخصوص سمپاشی، عینک ایمنی، دستکش نفوذناپذیر (مانند نیتریل) و لباس کار آستین بلند سمپاشی نکنید.
- همیشه پشت به باد بایستید: طوری بایستید که باد ملایم، ذرات سم را از شما دور کند، نه اینکه به سمت صورت و بدن شما بپاشد.
- از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن بپرهیزید: هنگام کار با سموم، این کارها ریسک ورود سم به بدن را بهشدت افزایش میدهد.
- شستشوی فوری پس از کار: بعد از اتمام سمپاشی، فوراً دستها و صورت خود را با آب و صابون بشویید و لباسهای کار خود را جدا از سایر لباسها شستشو دهید.
نکات کلیدی برای حفاظت از محیطزیست
1.محافظت از زنبورها و گردهافشانها:
- هرگز در زمان اوج گلدهی درختان سمپاشی نکنید.
- بهترین زمان برای سمپاشی، اواخر بعدازظهر یا غروب است که فعالیت زنبورها به حداقل میرسد.
2.جلوگیری از آلودگی منابع آبی:
- از سمپاشی در نزدیکی چاهها، رودخانهها، جویبارها و هرگونه منبع آبی خودداری کنید.
- هرگز باقیمانده سم یا آب شستشوی سمپاش را در منابع آبی یا روی زمین خالی نکنید.
3.کاهش بادبُردگی (Drift) سم: در روزهای بادی سمپاشی نکنید. استفاده از نازلهای ضدبادبردگی (با قطرات درشتتر) و تنظیم فشار مناسب سمپاش، از پخش شدن سم در محیط و آسیب به گیاهان و موجودات مجاور جلوگیری میکند.
4.دفع صحیح ظروف سم: ظروف خالی سم را سه بار با آب شسته (آب شستشو را به مخزن سمپاش اضافه کنید)، سپس آنها را سوراخ کرده و طبق دستورالعملهای محلی یا توصیههای شرکت سازنده، بهصورت ایمن دفع کنید. هرگز از این ظروف برای مصارف دیگر استفاده نکنید.
5.استفاده از مدیریت تلفیقی آفات (IPM): سمپاشی را به عنوان آخرین راهحل در نظر بگیرید. روشهایی مانند استفاده از تلههای فرمونی، کنترل بیولوژیک و هرس کردن صحیح، میتوانند نیاز به سمپاشی شیمیایی را کاهش دهند.

اشتباهات رایج در سمپاشی (که باید از آنها اجتناب کنید)
حتی با بهترین سموم، یک اشتباه کوچک میتواند تمام زحمات شما را هدر دهد یا حتی به درختان آسیب بزند. از این اشتباهات رایج دوری کنید:
تفکر “هر چه بیشتر، بهتر”: استفاده از دوز سم بیشتر از مقدار توصیهشده، آفات را بهتر کنترل نمیکند. این کار فقط باعث گیاهسوزی، ایجاد مقاومت در آفات، هدر رفتن هزینه و آلودگی محیطزیست میشود. همیشه به دوز روی برچسب پایبند باشید.
سمپاشی در زمان نامناسب:
- سمپاشی در اوج گرما و آفتاب ظهر: باعث تبخیر سریع سم و سوختگی برگها میشود.
- سمپاشی در زمان گلدهی: بزرگترین خیانت به باغ شماست! این کار زنبورها و حشرات گردهافشان را از بین برده و منجر به کاهش شدید محصول میشود.
- سمپاشی در هوای بادی: سم به هدف نمیرسد (بادبردگی یا Drift)، هدر میرود و ممکن است به گیاهان، انسانها یا حیوانات مجاور آسیب بزند.
- پوشش ناقص و یکطرفه: بسیاری از باغداران فقط روی برگها را سمپاشی میکنند. در حالی که آفاتی مانند کنهها و شتهها اغلب در زیر برگها و در شکافهای تنه پنهان میشوند. پوشش باید کامل و سهبعدی باشد.
- نادیده گرفتن کالیبراسیون: اگر سمپاش خود را کالیبره نکنید، ممکن است بدون اینکه بدانید، دوز بسیار کم یا بسیار زیادی را مصرف کنید. نتیجه یا بیاثر بودن سمپاشی است یا آسیب به گیاه.
- ترکیب ناسازگار سموم: هرگز چند سم یا کود را بدون اطمینان از سازگاری آنها با هم مخلوط نکنید. این کار میتواند باعث کاهش اثر سموم، ایجاد ترکیبات سمی برای گیاه یا رسوب کردن مواد در سمپاش شود.
- عدم استفاده از تجهیزات ایمنی: سلامتی شما در اولویت است. سمپاشی بدون ماسک، دستکش و عینک، ریسک مسمومیتهای حاد یا مزمن را به همراه دارد. استفاده از تجهیزات کشاورزی برای سمپاشی درختان در اولویت است.
- سمپاشی بدون تشخیص مشکل: سمپاشی کورکورانه و “برای محکمکاری” اغلب بیفایده است. ابتدا آفت یا بیماری را به درستی شناسایی کنید و سپس سم مناسب آن را به کار ببرید. این کار از هزینههای اضافی و آسیب به حشرات مفید جلوگیری میکند.
جمعبندی
در نهایت، سمپاشی مؤثر و مسئولانه یک فرآیند علمی و دقیق است که موفقیت آن به مجموعهای از عوامل کلیدی بستگی دارد. از زمانبندی صحیح در انتخاب فصل مناسب (بهویژه دوره طلایی اواخر زمستان) و بهترین ساعات روز گرفته تا اجرای فنی درست شامل پوشش کامل درخت، کالیبراسیون دقیق سمپاش و انتخاب هوشمندانه نوع سم برای هر آفت. با این حال، مهمترین اصل، پایبندی به اصول ایمنی برای حفاظت از سلامتی فردی و حفاظت از محیطزیست، بهخصوص جمعیت گردهافشانها است. با اجتناب از اشتباهات رایج و در نظر گرفتن سمپاشی به عنوان بخشی از یک برنامه مدیریت تلفیقی آفات (IPM)، میتوان با کمترین هزینه و حداقل آسیب، به باغی سالم، پربار و پایدار دست یافت.


































نظر شما