پرورش مرغ تخمگذار یکی از سودآورترین و جذاب‌ترین بخش‌های صنعت دامپروری است که نقش مهمی در تأمین تخم‌مرغ به‌عنوان یکی از منابع اصلی پروتئین در سبد غذایی مردم دارد. انتخاب نژاد مناسب برای مرغ تخمگذار از جمله مهم‌ترین تصمیماتی است که می‌تواند به طور مستقیم بر کیفیت و کمیت تولید تخم‌مرغ تأثیر بگذارد.
با وجود تنوع بالای نژادهای مرغ تخمگذار در دنیا، انتخاب بهترین نژاد برای پرورش، به عواملی همچون شرایط اقلیمی، میزان تخم‌گذاری، مقاومت در برابر بیماری‌ها، هزینه‌های نگهداری، و حتی رنگ و اندازه تخم‌مرغ بستگی دارد. از نژادهای صنعتی با تولید تخم‌مرغ بالا گرفته تا نژادهای بومی که مقاومت بیشتری در برابر شرایط محیطی دارند، هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را برای اهداف مشخصی مناسب می‌سازد.
در این مقاله، قصد داریم تا با بررسی جامع بهترین نژادهای مرغ تخمگذار، شما را در انتخاب نژاد مناسب برای افزایش تولید تخم‌مرغ و کاهش هزینه‌های پرورش یاری کنیم. با مطالعه این مقاله، اطلاعات جامعی درباره نژادهای مرغ تخمگذار، ویژگی‌ها، مزایا و معایب آن‌ها و همچنین معیارهای کلیدی برای انتخاب بهترین نژاد به دست خواهید آورد. اگر به دنبال پرورش مرغ تخمگذار در منزل هستید یا قصد دارید نژاد مناسب برای شرایط خود را پیدا کنید، این مقاله دقیقاً همان چیزی است که به آن نیاز دارید.
چرا انتخاب نژاد مرغ تخمگذار اهمیت دارد؟
انتخاب نژاد مناسب مرغ تخمگذار یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که هر پرورش‌دهنده باید به آن توجه کند. انتخاب درست می‌تواند تأثیر مستقیمی بر میزان تولید تخم‌مرغ، سلامت گله و هزینه‌های پرورش داشته باشد. نژاد مرغ تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت و کمیت تخم‌مرغ تولیدی دارد و همچنین می‌تواند میزان موفقیت یک کسب‌وکار پرورش مرغ را تعیین کند. دقیقا مثل پرورش شتر مرغ است. در ادامه به دلایلی که انتخاب نژاد مناسب را ضروری می‌سازد، می‌پردازیم:
1. تأثیر نژاد بر میزان و کیفیت تخم‌گذاری
هر نژاد مرغ توانایی متفاوتی در تولید تخم‌مرغ دارد. برخی از نژادها، مانند لگهورن یا لوهمن براون، می‌توانند بیش از 300 تخم‌مرغ در سال تولید کنند، در حالی که نژادهای بومی معمولاً تولید کمتری دارند اما تخم‌مرغ‌هایی با کیفیت بالاتر تولید می‌کنند. اگر هدف شما افزایش تولید تخم‌مرغ است، بهتر است به سراغ نژادهایی بروید که برای تولید صنعتی و انبوه طراحی شده‌اند.
2. مقاومت در برابر بیماری‌ها و شرایط اقلیمی
نژادهای بومی مانند مرغ گلپایگانی یا مرندی به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی و مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها، گزینه‌های مناسبی برای مناطق گرم و خشک یا شرایط سخت هستند. از طرف دیگر، نژادهای صنعتی معمولاً نیازمند مراقبت ویژه و شرایط کنترل‌شده هستند تا بتوانند عملکرد بهینه داشته باشند.
3. هزینه‌های نگهداری و تغذیه
نژادهای مختلف نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی دارند. برخی از نژادها مانند لوهمن براون مصرف دان کمتری دارند و در عین حال تولید تخم‌مرغ بالایی دارند، که می‌تواند هزینه‌های پرورش را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. از طرف دیگر، نژادهای بومی ممکن است به غذای تخصصی کمتری نیاز داشته باشند، اما بازدهی تخم‌گذاری آن‌ها کمتر است.
4. رفتار و خلق‌وخوی نژادها
خلق‌وخوی مرغ‌ها نیز یکی از عوامل مهم در انتخاب نژاد است. برخی از نژادها مانند مرغ ساسکس و رد آیلند رد رفتار آرام‌تری دارند و برای پرورش خانگی بسیار مناسب هستند. اما نژادهای پرتحرک مانند لگهورن ممکن است نیاز به فضای بیشتری داشته باشند و برای پرورش صنعتی مناسب‌تر باشند.
5. تأثیر نژاد بر رنگ، اندازه و کیفیت تخم‌مرغ
نیاز بازار برای تخم‌مرغ‌های سفید یا قهوه‌ای و همچنین اندازه بزرگ‌تر تخم‌مرغ‌ها می‌تواند تعیین‌کننده باشد. برای مثال، مرغ‌های لگهورن تخم‌مرغ‌های سفید رنگ و بزرگ تولید می‌کنند که در بازار تقاضای بالایی دارد، در حالی که نژادهایی مثل مرندی تخم‌مرغ‌هایی با رنگ‌های خاص و متنوع تولید می‌کنند که در برخی بازارهای محلی محبوبیت دارند.
دسته‌بندی نژادهای مرغ تخمگذار
نژادهای مرغ تخمگذار را می‌توان بر اساس ویژگی‌ها، هدف پرورش و محیط رشد آن‌ها به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. هر یک از این دسته‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که آن‌ها را برای شرایط و اهداف مختلف پرورش‌دهندگان مناسب می‌کند. در این بخش، به دسته‌بندی نژادهای مرغ تخمگذار و ویژگی‌های کلیدی هر دسته می‌پردازیم.
1. نژادهای صنعتی (Commercial Layers)
این دسته از نژادها به طور خاص برای تولید انبوه تخم‌مرغ طراحی شده‌اند و در مرغداری‌های صنعتی و بزرگ بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. ویژگی‌های آن‌ها عبارتند از:
- بازدهی بالا در تخم‌گذاری: این نژادها می‌توانند بین 250 تا 320 تخم‌مرغ در سال تولید کنند.
- مصرف بهینه خوراک: مصرف دان این نژادها در مقایسه با میزان تولید تخم‌مرغ بسیار کم است.
- نیاز به محیط کنترل‌شده: این نژادها معمولاً در شرایطی با دمای مناسب، تهویه خوب و مدیریت بهداشتی پرورش داده می‌شوند.
نمونه‌های معروف:
- لگهورن (Leghorn): تخم‌مرغ‌های سفید رنگ و تولید بسیار بالا.
- لوهمن براون (Lohmann Brown): تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای رنگ، مناسب برای پرورش صنعتی.
2. نژادهای بومی (Native Layers)
نژادهای بومی معمولاً در مناطق مختلف جهان یافت می‌شوند و برای پرورش خانگی یا شرایط اقلیمی خاص بسیار مناسب هستند. ویژگی‌های این نژادها عبارتند از:
- مقاومت بالا: این نژادها به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی محلی، مقاومت خوبی در برابر بیماری‌ها و تغییرات آب‌وهوایی دارند.
- نیاز به مراقبت کمتر: نسبت به نژادهای صنعتی، نگهداری و مراقبت از این نژادها ساده‌تر است.
- بازدهی متوسط: معمولاً تعداد تخم‌مرغ‌های تولیدی کمتر از نژادهای صنعتی است (حدود 180 تا 250 تخم در سال).
نمونه‌های معروف:
- مرغ گلپایگانی: نژاد ایرانی مقاوم به شرایط سخت اقلیمی.
- مرغ مرندی: نژاد بومی ایران با تخم‌مرغ‌های متنوع و مقاومت بالا.
3. نژادهای دو منظوره (Dual-Purpose Breeds)
این دسته از نژادها برای تولید تخم‌مرغ و گوشت پرورش داده می‌شوند. ویژگی‌های آن‌ها عبارتند از:
- بازدهی متوسط: این نژادها تخم‌مرغ کمتری نسبت به نژادهای صنعتی تولید می‌کنند (حدود 200 تا 280 تخم در سال).
- مناسب برای تولید گوشت: علاوه بر تخم‌گذاری، برای تولید گوشت نیز استفاده می‌شوند.
- مقاومت بالا: برخی از این نژادها مقاومت خوبی در برابر شرایط محیطی دارند.
نمونه‌های معروف:
- رد آیلند رد (Rhode Island Red): تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای رنگ و گوشت با کیفیت.
- مرغ ساسکس (Sussex): نژاد آرام و مناسب برای پرورش خانگی.
4. نژادهای هیبریدی (Hybrid Layers)
نژادهای هیبریدی از ترکیب نژادهای مختلف مرغ ایجاد شده‌اند و برای تولید انبوه تخم‌مرغ در شرایط صنعتی طراحی شده‌اند. ویژگی‌های آن‌ها عبارتند از:
- بازدهی بسیار بالا: این نژادها قادر به تولید بیش از 300 تخم‌مرغ در سال هستند.
- مصرف خوراک اقتصادی: این نژادها به طور خاص برای مصرف کم غذا و تولید بالا طراحی شده‌اند.
- مناسب برای مرغداری‌های بزرگ: شرایط صنعتی برای این نژادها ایده‌آل است.
نمونه‌های معروف:
- گلدن کومت (Golden Comet): تخم‌گذاری بالا و تخم‌مرغ‌های با کیفیت.
- بلک استار (Black Star): ترکیبی از نژادهای با بازدهی بالا و مقاومت خوب.
معرفی بهترین نژادهای مرغ تخمگذار
در این بخش، به بررسی بهترین نژادهای مرغ تخمگذار می‌پردازیم و ویژگی‌های منحصر به فرد هر نژاد را به صورت دقیق و جامع معرفی می‌کنیم. هر نژاد مرغ تخمگذار، ویژگی‌ها و مزایای خاصی دارد که آن را برای شرایط و اهداف مختلف پرورش مناسب می‌کند. در ادامه، برخی از شناخته‌شده‌ترین و پرطرفدارترین نژادهای مرغ تخمگذار را معرفی خواهیم کرد.
1. مرغ لگهورن (Leghorn)
ویژگی‌ها:
- یکی از بهترین نژادهای صنعتی با تولید تخم‌مرغ بسیار بالا.
- تخم‌مرغ‌های سفید رنگ و بزرگ.
- بدن لاغر و پاهای بلند با وزن سبک.
- توانایی تخم‌گذاری: 280 تا 320 تخم در سال.
مزایا:
- مصرف خوراک کم و اقتصادی.
- مناسب برای پرورش صنعتی و انبوه.
معایب:
- نیاز به محیط کنترل‌شده با تهویه و دمای مناسب.
- حساسیت بیشتر به شرایط محیطی سخت.
2. مرغ لوهمن براون (Lohmann Brown)
ویژگی‌ها:
- نژاد وارداتی از آلمان که در مرغداری‌های صنعتی بسیار پرطرفدار است.
- تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای رنگ و با کیفیت.
- دارای جثه‌ای متوسط و رفتار آرام‌تر نسبت به نژادهای دیگر.
- توانایی تخم‌گذاری: 250 تا 320 تخم در سال.
مزایا:
- مصرف دان کمتر نسبت به بازدهی تخم‌گذاری بالا.
- مناسب برای شرایط صنعتی و پرورش انبوه.
معایب:
- نیاز به فضای کنترل‌شده و مراقبت بیشتر نسبت به نژادهای بومی.
3. مرغ گلپایگانی (Golpaygani)
ویژگی‌ها:
- یکی از بهترین نژادهای بومی ایران با مقاومت بالا.
- تخم‌مرغ‌هایی با رنگ‌های متنوع و کیفیت بالا.
- توانایی تخم‌گذاری: 220 تا 300 تخم در سال (در شرایط مدیریت مناسب).
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت آب‌وهوایی.
- هزینه‌های نگهداری پایین‌تر نسبت به نژادهای صنعتی.
معایب:
- بازدهی تخم‌گذاری کمتر نسبت به نژادهای صنعتی.
- مناسب‌تر برای پرورش در مقیاس کوچک یا خانگی.
4. مرغ رد آیلند رد (Rhode Island Red)
ویژگی‌ها:
- نژاد دو منظوره (تخم‌مرغ و گوشت) با اصالت آمریکایی.
- تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای رنگ و با کیفیت.
- توانایی تخم‌گذاری: حدود 260 تخم در سال.
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر شرایط سخت اقلیمی.
- رفتار آرام و مناسب برای پرورش خانگی یا صنعتی.
معایب:
- بازدهی تخم‌گذاری متوسط نسبت به نژادهای صنعتی.
5. مرغ ساسکس (Sussex)
ویژگی‌ها:
- نژاد آرام و مهربان با رنگ‌های متنوع (سفید، قرمز، قهوه‌ای).
- تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای کمرنگ و کرمی.
- توانایی تخم‌گذاری: حدود 250 تخم در سال.
مزایا:
- مناسب برای پرورش خانگی و جوجه‌آوری طبیعی (کرچ شدن خوب).
- سازگار با شرایط مختلف اقلیمی.
معایب:
- نیاز به فضای کافی برای پرورش.
6. مرغ استرالوپ (Australorp)
ویژگی‌ها:
- نژادی با توانایی تخم‌گذاری بسیار بالا و اصالت استرالیایی.
- تخم‌مرغ‌های سفید یا کرمی رنگ.
- توانایی تخم‌گذاری: 250 تا 364 تخم در سال.
مزایا:
- طبیعت آرام و سازگار با پرورش خانگی و صنعتی.
- مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها و شرایط اقلیمی مختلف.
معایب:
- نیاز به مدیریت تغذیه و مراقبت مناسب برای حفظ بازدهی بالا.
7. مرغ مرندی (Marandi)
ویژگی‌ها:
- نژاد بومی ایران با اصالت شهر مرند.
- تخم‌مرغ‌هایی با رنگ‌های متنوع و کیفیت بالا.
- توانایی تخم‌گذاری: 200 تا 280 تخم در سال.
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر بیماری‌ها و شرایط سخت اقلیمی.
- مناسب برای پرورش خانگی و صنعتی در ایران.
معایب:
- بازدهی تخم‌گذاری کمتر نسبت به نژادهای صنعتی.
نژادهای دیگر (مختصر):
- نیوهمشایر (New Hampshire): تخم‌گذاری بالا، مقاومت خوب در برابر بیماری‌ها.
- بلک استار (Black Star): ترکیبی با تخم‌گذاری عالی و گوشت مناسب.
- گلدن کومت (Golden Comet): تخم‌های بزرگ و مرغوب، مناسب برای پرورش صنعتی.
معیارهای کلیدی برای انتخاب بهترین نژاد مرغ تخمگذار
انتخاب نژاد مرغ تخمگذار مناسب نیازمند بررسی دقیق عوامل مختلفی است که می‌تواند بر موفقیت پرورش و تولید تأثیر مستقیم داشته باشد. در این بخش، به معیارهای کلیدی برای انتخاب نژاد مناسب مرغ تخمگذار می‌پردازیم. این عوامل به شما کمک می‌کنند تا بهترین گزینه را براساس شرایط خود انتخاب کنید.
1. هدف پرورش (صنعتی، خانگی یا دو منظوره)
قبل از هر تصمیمی، باید هدف پرورش را مشخص کنید:
- اگر قصد تولید انبوه تخم‌مرغ برای فروش دارید، نژادهای صنعتی مانند لگهورن یا لوهمن براون بهترین گزینه هستند.
- اگر به دنبال پرورش مرغ در محیط خانگی هستید، نژادهای بومی مانند گلپایگانی یا مرندی انتخاب مناسبی هستند.
- اگر به دنبال پرورش مرغ برای تولید تخم‌مرغ و گوشت هستید، نژادهای دو منظوره مانند رد آیلند رد یا ساسکس را انتخاب کنید.
2. شرایط آب‌وهوایی منطقه
هر نژاد مرغ تخمگذار، نیازمند شرایط خاص اقلیمی است:
- نژادهای صنعتی: معمولاً برای مناطق معتدل و شرایط کنترل‌شده مناسب هستند.
- نژادهای بومی: مقاومت بالایی در برابر شرایط سخت اقلیمی دارند و برای مناطق گرم و خشک یا سرد و مرطوب مناسب هستند.
برای مثال:
- مرغ گلپایگانی و مرندی برای آب‌وهوای گرم و خشک ایران گزینه‌ای عالی هستند.
- مرغ رد آیلند رد برای مناطق سردسیر و معتدل انتخاب خوبی است.
3. میزان تخم‌گذاری
یکی از مهم‌ترین معیارها برای انتخاب نژاد مرغ تخمگذار، میزان تولید تخم‌مرغ آن است:
- نژادهای صنعتی مانند لگهورن و لوهمن براون به طور متوسط بین 280 تا 320 تخم در سال تولید می‌کنند.
- نژادهای بومی مانند گلپایگانی و مرندی می‌توانند بین 200 تا 300 تخم در سال تولید کنند، بسته به مدیریت و تغذیه.
- اگر هدف شما تولید انبوه تخم‌مرغ است، نژادهای صنعتی بازدهی بیشتری خواهند داشت.
4. مقاومت در برابر بیماری‌ها
مقاومت به بیماری‌ها می‌تواند هزینه‌های درمانی و مراقبت از گله را کاهش دهد:
- نژادهای بومی مانند مرغ گلپایگانی و مرغ مرندی مقاومت بیشتری در برابر بیماری‌ها دارند و نیاز کمتری به دارو و واکسن دارند.
- نژادهای صنعتی ممکن است نیازمند مراقبت‌های بیشتری باشند و در برابر بیماری‌ها حساس‌تر باشند.
5. هزینه‌های تغذیه و نگهداری
هزینه‌های نگهداری و تغذیه یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب نژاد است:
- نژادهای صنعتی معمولاً مصرف دان کمتری نسبت به بازدهی تخم‌گذاری دارند، اما نیازمند مراقبت حرفه‌ای‌تر هستند.
- نژادهای بومی به دلیل سازگاری با شرایط محلی، هزینه‌های کمتری برای نگهداری دارند، اما تولید تخم‌مرغ آن‌ها به اندازه نژادهای صنعتی نیست.
6. رنگ و اندازه تخم‌مرغ
نیاز بازار به رنگ و اندازه تخم‌مرغ می‌تواند در انتخاب نژاد مرغ تخمگذار تأثیرگذار باشد:
- تخم‌مرغ‌های سفید رنگ از نژادهایی مانند لگهورن بیشتر در بازارهای جهانی محبوب هستند.
- تخم‌مرغ‌های قهوه‌ای رنگ از نژادهایی مانند لوهمن براون و رد آیلند رد در برخی بازارها ترجیح داده می‌شوند.
- در برخی مناطق، تخم‌مرغ‌های رنگی و متنوع از نژادهای بومی محبوبیت بیشتری دارند.
7. قابلیت کرچ شدن و جوجه‌آوری طبیعی
برای پرورش‌دهندگانی که به جوجه‌آوری طبیعی علاقه دارند، انتخاب نژادهایی با قابلیت کرچ شدن اهمیت دارد:
- نژادهایی مانند ساسکس و مرغ مرندی به دلیل توانایی خوب در کرچ شدن و مراقبت از جوجه‌ها، گزینه‌های مناسبی هستند.
- نژادهای صنعتی معمولاً این قابلیت را ندارند و نیاز به دستگاه جوجه‌کشی برای تخم‌های آن‌ها وجود دارد.
مقایسه نژادهای بومی و صنعتی
انتخاب بین نژادهای بومی و صنعتی به اهداف پرورش‌دهنده و شرایط محیطی بستگی دارد. در این بخش، به صورت خلاصه به مقایسه این دو نوع نژاد می‌پردازیم.
| ویژگی‌ها | نژادهای صنعتی | نژادهای بومی |
|---|---|---|
| بازدهی تخم‌گذاری | بالا (280-320 تخم در سال) | متوسط (200-250 تخم در سال) |
| مصرف خوراک | بهینه و اقتصادی | نیاز کمتر به تغذیه تخصصی |
| مقاومت در برابر بیماری‌ها | حساسیت بالا به بیماری‌ها | مقاوم به بیماری‌ها و شرایط سخت |
| هزینه‌های نگهداری | هزینه بالاتر (نیاز به تجهیزات) | هزینه کمتر |
| تخم‌مرغ‌ها | یکدست و باکیفیت (سفید یا قهوه‌ای) | متنوع در رنگ و اندازه |
| مناسب برای | پرورش صنعتی و انبوه | پرورش خانگی و اقلیم‌های سخت |
نکات مهم در پرورش مرغ تخمگذار
پرورش مرغ تخمگذار و پرورش مرغ گوشتی نیازمند رعایت اصول و نکات مهمی است تا بتوانید بازدهی بیشتری از گله خود داشته باشید و تخم‌گذاری مرغ‌ها را به حداکثر برسانید. در این بخش، به صورت خلاصه به مهم‌ترین نکات پرورش مرغ تخمگذار می‌پردازیم.
1. تغذیه مناسب و جیره‌نویسی علمی
- تغذیه مرغ تخمگذار باید حاوی پروتئین، کلسیم و مواد معدنی کافی باشد.
- استفاده از جیره‌های آماده یا ترکیباتی شامل غلات، سبزیجات، و مکمل‌های معدنی توصیه می‌شود.
2. تأمین آب تازه و کافی
- آب تمیز و تازه باید همیشه در دسترس مرغ‌ها باشد؛ کمبود آب می‌تواند مستقیماً بر تخم‌گذاری تأثیر منفی داشته باشد.
3. مدیریت نور و دما
- نور: مرغ‌ها حداقل به 14 تا 16 ساعت نور در روز نیاز دارند تا تخم‌گذاری بهینه داشته باشند.
- دما: دمای مناسب محیط باید بین 18 تا 24 درجه سانتی‌گراد حفظ شود.
4. بهداشت و ضدعفونی محیط
- محیط پرورش باید تمیز باشد تا از بیماری‌ها جلوگیری شود.
- ضدعفونی منظم جایگاه مرغ‌ها و تجهیزات، از جمله آبخوری و دان‌خوری، ضروری است.
5. پیشگیری و کنترل بیماری‌ها
- واکسیناسیون منظم برای جلوگیری از بیماری‌های رایج مانند نیوکاسل و برونشیت.
- نظارت بر سلامت گله و جداسازی مرغ‌های بیمار از گله.
6. مدیریت فضای گله
- فضای کافی برای حرکت مرغ‌ها در نظر بگیرید تا از ازدحام و استرس جلوگیری شود.
- به ازای هر مرغ، حداقل 2 متر مربع فضای آزاد توصیه می‌شود.
7. رعایت نکات ایمنی
- استفاده از حصار و تور برای جلوگیری از ورود حیوانات شکارچی به محل پرورش.
- بررسی منظم تجهیزات مانند آبخوری، دان‌خوری، و سیستم‌های تهویه.
جمع‌بندی
انتخاب نژاد مناسب مرغ تخمگذار و رعایت اصول پرورش از مهم‌ترین عوامل موفقیت در صنعت پرورش مرغ تخمگذار است. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌ها، مزایا و معایب نژادهای مختلف صنعتی و بومی پرداختیم و معیارهای کلیدی برای انتخاب بهترین نژاد را توضیح دادیم. همچنین نکات مهمی را برای مدیریت بهینه گله مرغ تخمگذار، از تغذیه و بهداشت گرفته تا مدیریت نور، دما و پیشگیری از بیماری‌ها، بیان کردیم.
با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، هدف پرورش، بازار هدف و بودجه خود، می‌توانید بهترین نژاد را انتخاب کرده و با رعایت اصول حرفه‌ای پرورش، تولیدی موفق و سودآور داشته باشید. پرورش مرغ تخمگذار نه تنها راهی برای تأمین نیازهای خانواده به تخم‌مرغ است، بلکه یک فرصت اقتصادی مناسب برای افرادی است که به دنبال راه‌اندازی کسب‌وکار هستند.
نظر شما