به گزارش پایگاه خبری اقتصاد غذا «فود پرس»، در حالی که از زمستان ۱۴۰۳ تا کنون بازار روغن نباتی همچنان آشفته است و کمبود کالا در کنار گران فروشی روغن نباتی وارداتی با ارز ۲۸۵۰۰ تومانی صدای همه را در آورده است آمارها نشان می دهد به رغم این نابسامانی در بازار توزیع و مصرف، تولید و توزیغ روغن نباتی در ۱۲ ماه سال ۱۴۰۳ مشابه سال ۱۴۰۲ بوده است و مشخص نیست این حجم از کسری روغن نباتی طی بیش از یک فصل تنها ناشی از قاچاق و احتمالا احتکار خانگی و صنف و صنعت است یا موضوع دیگری در میان است.
آمار تولید و توزیع روغن نباتی در فروردین ماه نیز نشان می دهد توزیع روغن نباتی نسبت به فروردین ماه سل گذشته تنها کمی بیش از ۱۰ درصد کاهش داشته است و این عامل عملا نمی تواند باعث خالی شدن قفسه ها و کمبود روغن در بازار باشد.

وضعیت واردات و بنادر
این کمبود روغن نباتی در بازار در حالی که است وزارت جهاد کشاورزی هر چند دیر هنگام اما در شش ماهه دوم و به ویژه زمستان سال قبل، ثبت سفارشات واردات روغن خام را به شدت افزایش داد به طوری که به گفته یکی از مدیران وزارت جهاد کشاورزی در حال حاضر بیش از ۵۰۰ هزار تن ثبت سفارش فعال برای واردات روغن خام وجود دارد.
از طرف دیگر جذابیت قیمت های ارزی روغن خام، تخصیص ارز های پاییز سال گذشته و اصلاح قیمت ریالی روغن مصرف کننده در دی ماه همه حاکی از جذابیت بازار روغن نباتی و بهبود اوضاع است اما در عمل بازار اردیبهشت ماه وضع نابسامان تری از زمستان سال گذشته دارد.
نکته مهم دیگر در خصوص بازار روغن نباتی انباشت روغن در شمال کشور و به ویژه در بندر امیر آباد است. آمارها نشان می دهد تا هفته اول اردیبهشت ماه بیش از ۱۱۰ هزار تن روغن خام در بنادر کشور مانده است و مخازن بندر امیر آباد مملو از روغن است و کشتی ها در صف تخلیه هستند و حتی برخی تجار از بیم هزینه های دموراژ با تعلل اقدام به واردات روغن خام از این بندر می کنند. البته برخی نیز معتقدند که عدم اصلاح قیمت ریالی روغن خام عاملی شده تا تجار دارای سهمیه، تمایلی به واردات نداشته باشند و یا مجبور شوند روغن خام خود را دو فاکتوره بفروشند به طوری که خبر می رسد قیمت روغن پالم همچنان بالاتر و تا ۷۲ هزار تومان نیز معامله شده است از طرفی نیز سایر روغن های خام بین ۵۵ تا ۶۰ هزار تومان توسط تجار به فروش رفته است.
این نامعادله در بازار روغن نباتی البته با استدلالاتی نیز همراه است به طوری که برخی از فعالان بازار روغن نباتی نبود سیاست مشخص و برنامه ریزی برای واردات در سال گذشته را عامل اصلی برهم خوردن نظم در بازار روغن نباتی می دانند. آنها ضمن انتقاد از عملکرد دولت در تخصیص و تامین ارز، بروز شایعات در مورد تغییر نرخ ارز روغن در سال جاری، مشکلات ناشی از تاخیر دولت در کاهش عوارض گمرکی و مالیات ارزش افزوده بر روغن خام طی فروردین ماه و افزایش تقاضای شدید در بازار به ویژه در استان های مرزی و فشار صنف و صنعت برای خرید بیشتر روغن را عوامل دیگر آشفتگی بازار روغن اعلام می کنند.

دولت ناتون در نظارت و تنظیم بازار روغن
اما در همین میان به نظر می رسد دلیل اصلی کمبود و گران فروشی روغن را باید در نبود نظارت در بازار روغن نباتی دانست. بازاری که با ارزی ۲۸۵۰۰ تومانی اداره می شود اما به دلیل نبود نظارت و برخورد با متخلفان چه در دولت و چه در بخش خصوصی با وضعیت نابسامانی همراه است و به رغم پرداخت سالانه حدود ۳ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برای واردات دانه های روغنی و روغن خام، مصرف کنندگان در این شرایط اقتصادی باید روغن مصرفی خود را با قیمت بالاتری خریداری کنند و عملا به جز متخلفان و دلالان، مردم و دولت هر دو بازنده بازی در بازار روغن نباتی هستند.

نگاهی دقیق تر به موضوع نشان می دهد که علاوه بر دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی، سازمان حمایت، تعزیرات و... بر اساس مصوبات کمیته امنیت غذایی و کارگروه های تنظیم بازار، وزارت جهاد مکلف بوده برای نظارت پذیری سیستمی بر فرآیند برای عرضه عمده روغن خام، برنج و شکر در بستر سامانه بازارگاه توسط تجار اقدام کند که این مهم تاکنون محقق نشده است.